100 дата ҰБТ 2024

1

– Энеолит (мыс-тас дәуірі).

Б.з.б. ІІІ–ІІ мыңжылдықтың аралығы

2

– Қола (мыс пен қалайының қосындысы) қорытуды меңгеру.

Б.з.б. ІІ мыңжылдықтың басы

3

– Темірді игеру басталды.

Б.з.б. І мыңжылдықтың басы

4

‒ Сақ тайпалық одақтарының өмір сүрген мерзімі. 

Б.з.б. I мыңжылдық

5

– Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы.

Б.з.б. І мыңжылдық

6

‒ Қазақстан аумағындағы ең ежелгі сақ қорғандары.

Б.з.б. VІІІ ғ.

7

‒ Көшпелі ғұн (хунну) тайпаларының билігіне Мөденің келуі.

Б.з.б. ІІІ ғ. соңы

8

‒ Сақ-массагеттердің парсы патшасы Кирді талқандауы.

Б.з.б. 530 ж.

9

‒ Түрік қағанатының өмір сүрген мерзімі.

552–603 жж.

10

‒ Батыс Түрік қағанатының өмір сүрген мерзімі.

603–704 жж.

11

‒ Түргеш қағанатының өмір сүрген мерзімі.

704–756 жж.

12

‒ Атлах (Талас) шайқасы.

751 ж.

13

‒ Қарлұқтар мемлекетінің өмір сүрген мерзімі.

756–940 жж.

14

– Әбу Насыр әл-Фарабидің өмірге келген жылы.

870 ж.

15

‒ Қарахан мемлекетінің өмір сүрген мерзімі.

942-1212 жж.

16

‒ Оғыз мемлекетінің өмір сүрген мерзімі.

ІX ғ. соңы‒XI ғ. басы

(ІX ғ. соңы‒XI ғ. ортасы)

17

– Махмуд Қашғаридің өмір сүрген уақыты.

ХІ ғасыр.

18

– Жүсіп Баласағұнидің «Құтты білік» поэмасының жазылған мерзімі.

ХІ ғасыр.

19

– Қожа Ахмет Йассауидің «Диуани Хикмет» еңбегінің жазылған мерзімі.

ХІІ ғасыр.

20

‒ Қарахан мемлекетінде ислам  дінін мемлекеттік дін деп жариялануы.

960 ж.

21

‒ Қыпшақ хандығының өмір сүрген мерзімі.

XI ғ. басы‒XIII ғ. басы

22

‒ Батудың Руське және Шығыс Еуропаға жорығы.

1236/1237‒1242 жж.

23

‒ Өзбек ханның Алтын Ордада билік етуі.

XIV ғ. І жартысы

24

‒ Қазақ хандығының құрылуы.

1465 ж.

25

‒ Қасым ханның билік еткен уақыты.

XVI ғ. басы

26

– «Қасым ханның қасқа жолы» заңдары шықты.

XVI ғ. басы

27

‒ Хақназар ханның билік еткен уақыты.

1538‒1580 жж.

28

‒ Тәуекел ханның билік еткен уақыты.

1582/1583‒1598 жж.

29

– «Есім ханның ескі жолы» заңдары шықты.

XVI ғ. соңы–XVIІ ғ. басы

30

– Жәңгір ханның ел билеуі.

1628/1629–1652 жж.

31

‒ Орбұлақ шайқасы.

1643 ж.

32

‒ Тәуке ханның билік еткен уақыты.

1680‒1715/1718 жж.

33

‒ Тәуке ханның «Жеті жарғы» заңдар жинағы.

ХVII ғ. соңы.

34

‒ «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұламаның» («Ұлы апат жылдары») басталуы.

1723 ж.

35

‒ Бұланты шайқасы.

1726/1728 ж.

36

‒ Аңырақай шайқасы.

1729/1730 ж.

37

– Кіші жүз қазақтарының бір бөлігі Ресейдің қол астына өтуі.

1731 ж.

38

‒ Абылайдың Қазақ хандығын басқарған жылдары.

1771‒1781 жж.

39

‒ Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс.

1783‒1797 жж.

40

– Шоқан Уалихановтың өмір сүрген жылдары.

1835–1865 жж.

41

‒ Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған көтеріліс.

1836‒1838 жж.

42

‒ Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс.

1837‒1847 жж.

43

‒ Бөкей хандығында қазақ балаларына арналған алғашқы зайырлы мектептің ашылуы.

1841 ж.

44

– Ыбырай Алтынсариннің өмір сүрген жылдары.

1841–1889 жж.

45

– Қазақтың ұлы ақыны, ойшылы әрі ағартушысы Абай Құнанбаевтың өмір сүрген жылдары.

1845–1904 жж.

46

– Әлихан Бөкейхановтың өмір сүрген уақыты.

1866–1937 жж.

47

– В.Томсен ежелгі түркі жазбаларының құпиясын ашты.

1893 ж.

48

‒ «Қазақ» жалпыұлттық газетінің шығуы.

1913‒1918 жж.

49

– Қазақстан және Орта Азиядағы ұлт-азаттық қозғалыс.

1916 ж.

50

‒ «Алаш» партиясының құрылуы.

1917 ж., шілде

51

‒ Орынборда ІІ жалпықазақ съезі. Алаш-Орда үкіметінің құрылуы.

1917 ж., желтоқсан

52

– Қазақстандағы шетел интервенциясы мен Азамат

соғысы.

1918–1920 жж.

53

‒ Қырғыз (Қазақ) АКСР-нің құрылуы.

1920 ж.

54

‒ Қазақ Кеңестерінің V съезі өтіп, қазақ халқының тарихи атауы қалпына келтірілді.

1925 ж., сәуір

55

– Қазақ АКСР-i астанасын Орынбордан Қызылордаға

көшірілуі.

1925 ж.

56

– Алғашқы жоғары оқу орны – Қазақ мемлекеттiк

педагогикалық институтының ашылуы.

1928 ж.

57

– Қазақ АКСР-i астанасын Қызылордадан Алматы қаласына көшірілуі.

1929 ж.

58

‒ Күштеп ұжымдастыру жылдарындағы жаппай ашаршылық.

1931-1932/1933 жж.

59

‒ Ашаршылыққа байланысты, апаттың көлемі туралы «Бесеудің хатын» жазған республика қайраткерлері:

Ғ. Мүсірепов, М.Ғатауллин, М.Дәулетқалиев, Е.Алтынбеков, Қ.Куанышев.

1932 ж.

60

– Қазақ АКСР-iнің одақтық республика болып қайта құрылуы

(ҚазКСР).

1936 ж.

61

– Қазақ КСР Конституциясының қабылдануы.

1937 ж.

62

– Екінші дүниежүзілік соғыстың басталған жылы.

1939 ж.

63

– Ұлы Отан соғысының басталған жылы.

1941 ж.

64

– Қазақ КСР Ғылым академиясының құрылуы.

1946 ж.

65

– Семей ядролық полигонындағы алғашқы атомдық жарылыс.

1949 ж.

66

– М.Әуезовке «Абай» романы үшін КСРО Мемлекеттік сыйлығының берілуі.

1949 ж.

67

– Тың және тыңайған жерлерді игерудің басталуы.

1954 ж.

68

– Экономикалық аумақтық ұстаным бойынша басқаруды қайта құру.

1957 ж.

69

– Теміртаудағы жұмысшылар толқуы.

1959 ж.

70

– «Байқоңыр» космодромынан тұңғыш ғарышкердің ұшырылуы.

1961 ж.

71

– Д. А. Қонаевтың Қазақ КСР Компартиясы ОК бiрiншi хатшысы қызметін атқарған жылдары.

1960-1962, 1964-1986 жж.

72

– Ядролық қаруларды атмосферада, ғарышта және су астында сынауға тыйым салу туралы келісімшарт.

1963 ж.

73

– Есік қорғанынан «Алтын адам» табылуы.

1969 ж.

74

– Қазақ КСР Конституциясының қабылдануы.

1978 ж.

75

– Целиноград қаласындағы Қазақстанда немiс автономиясын құруға қарсы наразылық шерулері.

1979 ж.

76

‒ Желтоқсан оқиғасы.

1986 ж.

77

– Ш. Құдайбердиев, А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев,

Ж. Аймауытов, М. Дулатовтардың ақталуы.

1988 ж.

78

– Қарағанды шахтерлерiнiң ереуiлi.

1989 ж.

79

‒ О. Сүлейменов бастаған «Невада-Семей» экологиялық қозғалысының құрылуы.

1989 ж.

80

‒ «Тілдер туралы Қазақ КСР Заңының» қабылдануы, қазақ тілінің мемлекеттік тіл болып жариялануы.

1989 ж.

81

‒ Қазақтың тұңғыш ғарышкері Т. Әубәкіровтің ғарышқа ұшуы.

1991 ж.

82

– Н.Ә. Назарбаевтың Семей ядролық полигонын жабу туралы жарлыққа қол қоюы.

1991 ж., 29 тамыз

83

‒ Н.Ә. Назарбаевтың бүкілхалықтық сайлауда Қазақстан Президенті болып сайлануы.

1991 ж.

84

– Қазақ КСР-iнiң алтын қоры мен алмаз қорының құрылуы.

1991 ж.

85

‒ Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік Тәуелсіздігі туралы» Конституциялық Заңының қабылдануы.

1991 ж., 16 желтоқсан

86

– Қазақтардың дүниежүзiлiк алғашқы құрылтайының өтуi (Алматы қ.).

1992 ж.

87

‒ Қазақстан Республикасының мемлекеттік Туы мен Елтаңбасы бекітілуі

1992 ж., маусым

88

‒ Қазақстан Республикасының БҰҰ-ға толыққанды мүше болып қабылдануы.

1992 ж.

89

‒ Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы ‒ теңгенің енгізілуі.

1993 ж., қараша

90

– Қазақстан халқы Ассамблеясының құрылуы.

1995 ж.

91

‒ Бүкілхалықтық референдумда Қазақстан Республикасының қолданыстағы Конституциясының қабылдануы (Конституция күні).

1995 ж., 30 тамыз

92

‒ Жалпыұлттық татулық пен қуғын-сүргін құрбандарын еске алу жылы.

1997 ж.

93

– Қазақстан Республикасының астанасы Алматы қаласынан Ақмола (Нұр-Сұлтан) қаласына көшірілуі.

1997 ж.

94

– ЮНЕСКО шешімімен Астана (Нұр-Сұлтан) қаласына «Бейбітшілік қаласы» мәртебесінің берілуі.

1999 ж.

95

‒ Астанада (Нұр-Сұлтан) әлемдік және дәстүрлі діндер өкілдерінің I съезі.

2003 ж.

96

‒ Қазақстан ЕҚЫҰ-ға төрағалық етуі.

2010 ж.

97

‒ Қазақстанда Азиаданың өткізілуі.

2011 ж.

98

‒ Қазақстанда дүниежүзілік ЭКСПО көрмесінің өткізілуі.

2017 ж.

99

‒ Астана қаласының атауы Нұр-Сұлтан болып өзгеруі.

2019 ж.

100

– Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан Республикасының Президенті болып сайлануы.

2019 ж.

1

Б.з.б. ІІІ–ІІ мыңжылдықтың аралығы

– Энеолит (мыс-тас дәуірі).

2

Б.з.б. ІІ мыңжылдықтың басы

– Қола (мыс пен қалайының қосындысы) қорытуды меңгеру.

3

Б.з.б. І мыңжылдықтың басы

– Темірді игеру басталды.

4

Б.з.б. I мыңжылдық

‒ Сақ тайпалық одақтарының өмір сүрген мерзімі. 

5

Б.з.б. І мыңжылдық

– Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы.

6

Б.з.б. VІІІ ғ.

‒ Қазақстан аумағындағы ең ежелгі сақ қорғандары.

7

Б.з.б. ІІІ ғ. соңы

‒ Көшпелі ғұн (хунну) тайпаларының билігіне Мөденің келуі.

8

Б.з.б. 530 ж.

‒ Сақ-массагеттердің парсы патшасы Кирді талқандауы.

9

552–603 жж.

‒ Түрік қағанатының өмір сүрген мерзімі.

10

603–704 жж.

‒ Батыс Түрік қағанатының өмір сүрген мерзімі.

11

704–756 жж.

‒ Түргеш қағанатының өмір сүрген мерзімі.

12

751 ж.

‒ Атлах (Талас) шайқасы.

13

756–940 жж.

‒ Қарлұқтар мемлекетінің өмір сүрген мерзімі.

14

870 ж.

– Әбу Насыр әл-Фарабидің өмірге келген жылы.

15

942-1212 жж.

‒ Қарахан мемлекетінің өмір сүрген мерзімі.

16

ІX ғ. соңы‒XI ғ. басы

(ІX ғ. соңы‒XI ғ. ортасы)

‒ Оғыз мемлекетінің өмір сүрген мерзімі.

17

ХІ ғасыр.

– Махмуд Қашғаридің өмір сүрген уақыты.

18

ХІ ғасыр.

– Жүсіп Баласағұнидің «Құтты білік» поэмасының жазылған мерзімі.

19

ХІІ ғасыр.

– Қожа Ахмет Йассауидің «Диуани Хикмет» еңбегінің жазылған мерзімі.

20

960 ж.

‒ Қарахан мемлекетінде ислам  дінін мемлекеттік дін деп жариялануы.

21

XI ғ. басы‒XIII ғ. басы

‒ Қыпшақ хандығының өмір сүрген мерзімі.

22

1236/1237‒1242 жж.

‒ Батудың Руське және Шығыс Еуропаға жорығы.

23

XIV ғ. І жартысы

‒ Өзбек ханның Алтын Ордада билік етуі.

24

1465 ж.

‒ Қазақ хандығының құрылуы.

25

XVI ғ. басы

‒ Қасым ханның билік еткен уақыты.

26

XVI ғ. басы

– «Қасым ханның қасқа жолы» заңдары шықты.

27

1538‒1580 жж.

‒ Хақназар ханның билік еткен уақыты.

28

1582/1583‒1598 жж.

‒ Тәуекел ханның билік еткен уақыты.

29

XVI ғ. соңы–XVIІ ғ. басы

– «Есім ханның ескі жолы» заңдары шықты.

30

1628/1629–1652 жж.

– Жәңгір ханның ел билеуі.

31

1643 ж.

‒ Орбұлақ шайқасы.

32

1680‒1715/1718 жж.

‒ Тәуке ханның билік еткен уақыты.

33

ХVII ғ. соңы.

‒ Тәуке ханның «Жеті жарғы» заңдар жинағы.

34

1723 ж.

‒ «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұламаның» («Ұлы апат жылдары») басталуы.

35

1726/1728 ж.

‒ Бұланты шайқасы.

36

1729/1730 ж.

‒ Аңырақай шайқасы.

37

1731 ж.

– Кіші жүз қазақтарының бір бөлігі Ресейдің қол астына өтуі.

38

1771‒1781 жж.

‒ Абылайдың Қазақ хандығын басқарған жылдары.

39

1783‒1797 жж.

‒ Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс.

40

1835–1865 жж.

– Шоқан Уалихановтың өмір сүрген жылдары.

41

1836‒1838 жж.

‒ Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған көтеріліс.

42

1837‒1847 жж.

‒ Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс.

43

1841 ж.

‒ Бөкей хандығында қазақ балаларына арналған алғашқы зайырлы мектептің ашылуы.

44

1841–1889 жж.

– Ыбырай Алтынсариннің өмір сүрген жылдары.

45

1845–1904 жж.

– Қазақтың ұлы ақыны, ойшылы әрі ағартушысы Абай Құнанбаевтың өмір сүрген жылдары.

46

1866–1937 жж.

– Әлихан Бөкейхановтың өмір сүрген уақыты.

47

1893 ж.

– В.Томсен ежелгі түркі жазбаларының құпиясын ашты.

48

1913‒1918 жж.

‒ «Қазақ» жалпыұлттық газетінің шығуы.

49

1916 ж.

– Қазақстан және Орта Азиядағы ұлт-азаттық қозғалыс.

50

1917 ж., шілде

‒ «Алаш» партиясының құрылуы.

51

1917 ж., желтоқсан

‒ Орынборда ІІ жалпықазақ съезі. Алаш-Орда үкіметінің құрылуы.

52

1918–1920 жж.

– Қазақстандағы шетел интервенциясы мен Азамат

соғысы.

53

1920 ж.

‒ Қырғыз (Қазақ) АКСР-нің құрылуы.

54

1925 ж., сәуір

‒ Қазақ Кеңестерінің V съезі өтіп, қазақ халқының тарихи атауы қалпына келтірілді.

55

1925 ж.

– Қазақ АКСР-i астанасын Орынбордан Қызылордаға

көшірілуі.

56

1928 ж.

– Алғашқы жоғары оқу орны – Қазақ мемлекеттiк

педагогикалық институтының ашылуы.

57

1929 ж.

– Қазақ АКСР-i астанасын Қызылордадан Алматы қаласына көшірілуі.

58

1931-1932/1933 жж.

‒ Күштеп ұжымдастыру жылдарындағы жаппай ашаршылық.

59

1932 ж.

‒ Ашаршылыққа байланысты, апаттың көлемі туралы «Бесеудің хатын» жазған республика қайраткерлері:

Ғ. Мүсірепов, М.Ғатауллин, М.Дәулетқалиев, Е.Алтынбеков, Қ.Куанышев.

60

1936 ж.

– Қазақ АКСР-iнің одақтық республика болып қайта құрылуы

(ҚазКСР).

61

1937 ж.

– Қазақ КСР Конституциясының қабылдануы.

62

1939 ж.

– Екінші дүниежүзілік соғыстың басталған жылы.

63

1941 ж.

– Ұлы Отан соғысының басталған жылы.

64

1946 ж.

– Қазақ КСР Ғылым академиясының құрылуы.

65

1949 ж.

– Семей ядролық полигонындағы алғашқы атомдық жарылыс.

66

1949 ж.

– М.Әуезовке «Абай» романы үшін КСРО Мемлекеттік сыйлығының берілуі.

67

1954 ж.

– Тың және тыңайған жерлерді игерудің басталуы.

68

1957 ж.

– Экономикалық аумақтық ұстаным бойынша басқаруды қайта құру.

69

1959 ж.

– Теміртаудағы жұмысшылар толқуы.

70

1961 ж.

– «Байқоңыр» космодромынан тұңғыш ғарышкердің ұшырылуы.

71

1960-1962, 1964-1986 жж.

– Д. А. Қонаевтың Қазақ КСР Компартиясы ОК бiрiншi хатшысы қызметін атқарған жылдары.

72

1963 ж.

– Ядролық қаруларды атмосферада, ғарышта және су астында сынауға тыйым салу туралы келісімшарт.

73

1969 ж.

– Есік қорғанынан «Алтын адам» табылуы.

74

1978 ж.

– Қазақ КСР Конституциясының қабылдануы.

75

1979 ж.

– Целиноград қаласындағы Қазақстанда немiс автономиясын құруға қарсы наразылық шерулері.

76

1986 ж.

‒ Желтоқсан оқиғасы.

77

1988 ж.

– Ш. Құдайбердиев, А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев,

Ж. Аймауытов, М. Дулатовтардың ақталуы.

78

1989 ж.

– Қарағанды шахтерлерiнiң ереуiлi.

79

1989 ж.

‒ О. Сүлейменов бастаған «Невада-Семей» экологиялық қозғалысының құрылуы.

80

1989 ж.

‒ «Тілдер туралы Қазақ КСР Заңының» қабылдануы, қазақ тілінің мемлекеттік тіл болып жариялануы.

81

1991 ж.

‒ Қазақтың тұңғыш ғарышкері Т. Әубәкіровтің ғарышқа ұшуы.

82

1991 ж., 29 тамыз

– Н.Ә. Назарбаевтың Семей ядролық полигонын жабу туралы жарлыққа қол қоюы.

83

1991 ж.

‒ Н.Ә. Назарбаевтың бүкілхалықтық сайлауда Қазақстан Президенті болып сайлануы.

84

1991 ж.

– Қазақ КСР-iнiң алтын қоры мен алмаз қорының құрылуы.

85

1991 ж., 16 желтоқсан

‒ Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік Тәуелсіздігі туралы» Конституциялық Заңының қабылдануы.

86

1992 ж.

– Қазақтардың дүниежүзiлiк алғашқы құрылтайының өтуi (Алматы қ.).

87

1992 ж., маусым

‒ Қазақстан Республикасының мемлекеттік Туы мен Елтаңбасы бекітілуі

88

1992 ж.

‒ Қазақстан Республикасының БҰҰ-ға толыққанды мүше болып қабылдануы.

89

1993 ж., қараша

‒ Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы ‒ теңгенің енгізілуі.

90

1995 ж.

– Қазақстан халқы Ассамблеясының құрылуы.

91

1995 ж., 30 тамыз

‒ Бүкілхалықтық референдумда Қазақстан Республикасының қолданыстағы Конституциясының қабылдануы (Конституция күні).

92

1997 ж.

‒ Жалпыұлттық татулық пен қуғын-сүргін құрбандарын еске алу жылы.

93

1997 ж.

– Қазақстан Республикасының астанасы Алматы қаласынан Ақмола (Нұр-Сұлтан) қаласына көшірілуі.

94

1999 ж.

– ЮНЕСКО шешімімен Астана (Нұр-Сұлтан) қаласына «Бейбітшілік қаласы» мәртебесінің берілуі.

95

2003 ж.

‒ Астанада (Нұр-Сұлтан) әлемдік және дәстүрлі діндер өкілдерінің I съезі.

96

2010 ж.

‒ Қазақстан ЕҚЫҰ-ға төрағалық етуі.

97

2011 ж.

‒ Қазақстанда Азиаданың өткізілуі.

98

2017 ж.

‒ Қазақстанда дүниежүзілік ЭКСПО көрмесінің өткізілуі.

99

2019 ж.

‒ Астана қаласының атауы Нұр-Сұлтан болып өзгеруі.

100

2019 ж.

– Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан Республикасының Президенті болып сайлануы.